Narito ang Closing Remarks ko sa paglulunsad ng dalawang bagong libro ni Soledad S. Reyes ngayong ika-11 ng Marso 2023, 10:30 n.u., sa The Verdure, 4/F Henry Sy Sr. Hall, De La Salle University, Manila. Habang nakikinig ako sa mga mensahe para kay Ma’am Sol, nagsisi ako kung bakit umuo ako magbigay ng pampinid na pananalita. All star cast kasi ang mga nagsalita: DLSU President Br. Bernad OCA, FSC; Former CHED Chair Dr. Patricia Licuanan at siya ang president ng Miriam College nang pumasok akong guro roon; Ateneo Vice President Dr. Maria Luz Vilches; DLSU Professor Emeritus Dr. Marjorie Evasco; DLSUPH Executive Director Dr. David Jonathan Y. Bayot; at mismong si Dr. Soledad S. Reyes! Ang panalangin ay pinangunahan ni Fr. Jose Maria Francisco, SJ. Naisip ko, ano pa ang natitirang sasabihin ko tungkol sa libro at kay Ma’am Sol?

Henewey, pinanindigan na ng Sirena ang obligasyon dahil iniidolo naman talaga niya si Soledad S. Reyes. Heto ang teksto ng kaniyang talumpati.

***

ANG paborito kong ikinukuwento sa mga estudyante ko bilang panimula kapag ang tinatalakay naming teksto ay mula sa isa sa mga libro ni Soledad S. Reyes, na minsan pinagalitan ako ni Ma’am Sol. Book launching niya iyon sa Ateneo at talagang sumugod ako sa trapik upang tawirin ang no-mans-land ng Metro Manila na pagitan ng dalawang may forever rivalry na giyera levels na unibersidad—ang aming De La Salle University at ang kanilang Ateneo de Manila University.

Bago mag-launching may tsika-tsika muna kasi maaga akong dumating. Pagkakita niya sa akin sabi niya, “O, John, how’s Louie?” Una, na-excite ako kasi, Oh my God! Natatandaan na talaga ako ni Ma’am Sol. Naging graduate program coordinator kasi ako ng Department of Literature at palagi namin siyang iniimbitahang panelist para naman may bumagsak sa mga estudyante namin. Ngunit ang pangalawa, hindi ko alam kung sino ang Louie ang tinutukoy niya. Kayâ sabi ko, “Ma’am, sinong Louie?” Tumaas agad ang kilay niya at kumunot ang noo at agad akong binalot ng niyerbiyos. Sabi ko sa sarili ko, Oh my God, napagkamalan yata niya ako na ibang tao. “Si Luis Teodoro! Di ba tiyo mo siya?” sabi niya. Lalo akong nagitla, saka tumawa. “Ma’am hindi ko po siya kaano-ano,” sabi ko. “E bakit sabi mo sa Facebook mo tito mo siya?” sagot niyang abot-bubong na ng Manila Observatory ang kilay niya. Nag-plead guilty ako agad at taking comfort lang sa idea na stalker ko pala siya sa FB. Sabi ko sa nanginginig na boses, “Ma’am, joke ko lang po iyon. Dahil pareho kami ng apelyido, everytime na nire-repost ko sa Facebook ang column niya nilalagyan ko ng ‘Ang sabi ng Tito ko…’” Immediate ang indictment at punishment. Sabi ni Ma’am Sol, “That’s why I thought tiyo mo siya! Ikaw talaga!” sabay tampal niya sa balikat ko. Natawa ako sa saya. Naisip ko, hindi lahat ng batang iskolar ay natatampal ng nag-iisang, ng THE, Soledad S. Reyes!

Whether totoo to the last detail o hindi ang kuwento kong ito ay deadma na. Sabi nga ni Ma’am Sol sa “Preface” ng Balik-Tanaw: The Road Taken (DLSUPH 2022), “At the outset, let me state that this is but an imperfect, highly flawed, selective reconstruction, one of many and probably contradictory interpretations of reality in a constant flux. The process of putting down a long, complex journey in words has been difficult, as I has to reckon with the vagaries of a failing memory (viii).” Nasisiguro kong magiging well-quoted na naman ang siping ito sa larangan ng creative nonfiction.

Noong nakaraang Linggo lang nagdiwang ng kaniyang kaarawan si Ma’am Sol. At ngayong araw ay binigyan niya tayo ng regalo sa pamamagitan ng dalawang librong inilunsad natin ngayon. Ang totoo niyan, matagal nang nireregaluhan ni Ma’am Sol ang bansang Filipinas ng kayamanang mas higit pa kaysa kahit anong Tallano gold o ginto sa Makiling—ang kaniyang mga libro na nagbibigay sa atin ng direksiyon tungo sa tamang landas—the road that we should take—sa pagbasa at pagdalumat ng ating literatura partikular ng literaturang popular.

Maraming salamat sa inyong pagdalo sa paglulunsad na ito lalo na sa mga taga-Ateneo, ang the Other University in Katipunan which name we dare not speak here in Taft Avenue. Makasaysayan yata ang paglulunsad na ito dahil sumugod dito sa Taft ang apat na presidente ng Ateneo. Ang worry ko ngayon bilang Lasallian, bakit dalawang presidente lang ng La Salle ang nandirito ngayon! Talo na nga kami sa basketball, pati ba naman sa paramihan ng attendance ng mga university president matatalo pa rin kami?

Sa ngalan ni DLSU PH Executive Director Dr. David Jonathan Bayot, malugod ko po kayong iniimbitahan sa isang munting salusalo pagkatapos ng programang ito. Dahil mahal na mahal at iginagalang namin si Soledad S. Reyes, huwag po kayong mag-alala mga kaibigan naming Atenista, wala pong lason ang inihandang pagkain ng De La Salle University Publishing House! Hindi po kayo mali-Lady Macbeth dito sa aming luntiang teritoryo. Although admittedly, di hamak na mas maraming punongkahoy sa campus ninyo.

Muli maraming salamat at magandang umaga sa ating lahat! Mabuhay si Soledad S. Reyes!